Helaldı tarihi

[Admin]

Helaldı`nın tarihi hakkında yeterli ve kesin bilgiler mevcut değildir. Helaldı isminin 18. Yüzyıl sonlarıda verilmiş olduğu tahmin edilmektedir. İlk ismininde ne olduğu hakkında yeterli bir tarihi kanıt bulunmamaktadır. Yerleşim yeri olarak, Helaldı Irmağ'ının sahile yakın doğu yakası olmuştur . İlk yerleşenlerin Rum'lar olduğu , Helaldı'da bulunan Kilise kalıntılarından ve bazı belgelerden anlaşılmaktadır. Helaldı'da yapılan ev inşaatı kazısında, eski tarihi mermer stunlar bulunmuş fakat bulunan bu tarihi değerli stunlar sahile atılmış ve diger tarihi bulgularda, dolgu malzemesi olarak kullanılmıştır (~2004). Helaldı tarihini aydınlatacak böyle önemli delillerin, bulguların bu şekilde ilgilenlmesi ve değerlendirilmesi gerçekten içler acısı bir durumdur.
Helaldı'da yapılış tarihi bilinmeyen Kilise, Helaldı'nın kuruluşu ve tarihi hakkında bize bilgi verecek bir tarihi yapıdır. Bu konuda hiçbir çalışma yapılmadığı gibi koruma altına alınmayan böyle tarihi yapılar ve bulgular ne yazıkki zamanla yok olmaya yüz tutmuştur yada kalıntılar başka amaçlarda kullanılmıştır. Elimizde tarihi binaların ve kayıtların bulunmayışı, Helaldı'nın tarihi hakkında kesin birşey söylememizi engellemektedir.

İç kesimlerde bulunan yerleşim yerleri ile küçük çapta ticari ulaşımın, Helaldı Irmağı sayesinde olduğu kesindir. Banamar(palamar) köyünde gemilerin bağlandığına dair rivayetler vardır ve bölge ismini buyüzden aldığı söylenmektedir. Yakın zamana kadar, hatta şu an bile halk arasında Gemiyanı olarak bilinen, Keşköy camiisinin alt kısmında bulunan bu mevkide, küçük çapta gemilerin yanaştıkları ve yük indirmek ve bindirmek için kullanıldığı söylenir. Zamanla suların çekilmesi ve Helaldı Irmağı'nın getirdiği millerle dolan delta yeni bir yerleşim alanı ortaya çıkarmış ve YALI mahallesi bu dolma alana kurulmuştur. Eskiye baktığımızda ulaşım daha çok gemicilik sayesinde olduğu için, bölgede yaşayanlar yerleşim yeri olarak sahillerdeki koyları seçmişlerdir.

Yaptığımız araştırmalarda ve tarihi eski haritalarda Helaldı'nın bulunduğu mevkide COLUSSA ismine rastladık.
Tabiki, COLUSSA'nın HELALDI olduğuna dair elimizde bir yazılı belge bulunmamaktadır. İncelediğimiz haritalardan ve kayıtlardan çıkardığımız bazı varsayımlardır.